EVANĐEOSKA CRKVA DOBOJ | O gradu
Ljudska naselja su na prostorima oko grada Doboja postojala jos u davna vremena.
Dolaskom Rimljana, oko usca Usore u Bosnu, pocinje gradnja veceg utvrdjenog objekta. Oni su prepoznali strateski znacaj ovog lokaliteta. Rimljani su podigli vise gradjevinskih cjelina tokom vise od cetiri vijeka boravka na ovim prostorima. Izgradili su 'Castrum' - tip vojnog stacionara za oko 4 - 5 hiljada vojnika na prostoru od 160 x 134 metara. U neposrednoj blizini Castruma nalazilo se civilno naselje - 'Canabea', koje su cinila dva niza gradjevina sa ulicom izmedju njih. To je bilo jedno od najstarijih naselja gradjevinskog tipa u sjevernoj Bosni.
Sloveni dolaze u ove krajeve u 7. vijeku. Najznacajnije naselje je i tada na uscu Usore u Bosnu, gdje su nadjene male crkve i groblja.
U 12. vijeku se javljaju i prvi stecci (nadgrobni spomenici). Jacanjem srednjevijekovne bosanske drzave u 12. vijeku pocinje izgradnja kamene tvrdjave na visokoj stijeni iznad rijeke Bosne. Oko tvrdjave pocinje izgradnja grada Doboja, koji je bio mediteranski tip naselja sa tragom u centru. Dobojska tvrdjava i grad oko nje su nastali iz potrebe srednjevijekovne bosanske drzave da kontrolise puteve kroz doline rijeka Bosna, Usora i Spreca.
.
Turci zauzimaju Doboj 1476. godine, popravljaju tvrdjavu 1490. godine i prilagodjavaju je vecoj razornoj moci topova. Austrougarska vojska 1697. i 1717. godine privremeno zauzima i pali Doboj.
Tokom turske okupacije Doboj se sporo razvijao.
Austro-Ugarska vojska je zauzela grad 1. avgusta 1878. godine. Njegov razvoj u ovom periodu je odredio njegov geografski polozaj i poceo je izgradnjom zeljeznickih pruga Doboj - Tuzla - Simin Han, Slavonski Brod - Doboj - Teslic i Slavonski Brod - Sarajevo.
Tokom Prvog svjetskog rata, u periodu izmedju 1915. i 1916. godine u Doboju je bio koncentracioni logor u koji su austrougarske vlasti internirale vise od 45 000 hiljada ljudi iz pogranicnih krajeva jugoistocne Bosne i Hercegovine prema Srbiji. Brojnim zrtvama ovog logora 1937. godine je podignuto spomen obiljezje sa bronzanom bistom logorasa, kosturnicom i crkvom.
Javnim demonstracijama 27. marta 1941. godine, i gradjani Doboja su izrazili svoj protest pristupanju Trojnom paktu, nakon cega je Kraljevina Jugoslavija napadnuta od strane Njemacke i njenih saveznica.
Kao saobracajni cvor, Doboj je u Drugom svjetskom ratu bio pozornica mnogih znacajnih zbivanja. Teror okupatora, koji je u grad usao 15. aprila 1941. godine, naisao je na snazan otpor naroda dobojskog kraja. Narod je masovno krenuo na ustanak 23. avgusta 1941. godine, zauzeo Doboj, Maglaj i Gracanicu, a 24. avgusta ustanici su digli u vazduh skladista municije u Doboju, koja je bila pripremljena za transport na istocni front, sto je predstavljalo u to vrijeme jednu od najvecih diverzija u okupiranoj Evropi. Narod dobojskog kraja je dao veliki doprinos u oslobodilackom ratu. Doboj je oslobodjen 17. aprila 1945. godine.
Nakon rata grad je obnovljen masovnim radnim akcijama. Izgradnjom pruga Samac - Sarajevo i Doboj - Banja Luka stvoreni su osnovni uslovi za brzi i svestraniji razvoj ovog kraja.
Do devedesetih godina Doboj se izgradio i postao centar regije za vise opstina na sjeveru Bosne i Hercegovine. Razvila se industrija i poljoprivredna proizvodnja. Ogroman znacaj je imao kao zeljeznicki i uopste saobracajni cvor. Broj stanovnika je znatno povecan.
Hriscanstvo je ovdje bilo prisutno vec u prvim vijekovima nove ere. Tada su ovi krajevi bili u sastavu Rimskog carstva.
U 7. vijeku pocinje doseljavanje slovenskih plemena koja u 10. vijeku primaju hriscanstvo.
Nakon raskola crkve (1054. godine) preplicu se uticaji Vizantije i Rima (pravoslavne i katolicke crkve).
U srednjem vijeku bogumilsko ucenje nalazi plodno tlo u tadasnjoj bosanskoj drzavi.
Islam stize u 15. vijeku sa dolaskom Turaka. Dosta stanovnista ga prihvata jer je to nosilo sa sobom izvjesne olaksice.
Reformacija je imala veliki uticaj u drugim zemljama Evrope, ali je prosla nezapazeno u ovim krajevima zbog izolovanosti pod turskom okupacijom. Dolaskom Austro-Ugarske 1878. godine, dolazi i protestantizam (cinovnici, vojnici i ostalo stanovnistvo koje se doselilo), ali se ne zadrzava.
Prve evandjeoske crkve (Brcko, Mostar, Trebinje, Sarajevo) nastaju u drugoj polovini 20. vijeka, kada pocinju da stizu i misionari iz drugih krajeva tadasnje Jugoslavije, ali i iz drugih zemalja.
NOVIJA ISTORIJA
U proljece 1992. godine, kao posljedica raspada Jugoslavije, poceo je gradjanski rat koji je trajao do jeseni 1995. godine. Okoncan je Dejtonskim sporazumom. Dosta stanovnika Doboja i okolnih mjesta je tokom rata izbjeglo ili protjerano, a mnogo izbjeglih i protjeranih iz drugih gradova se naselilo u samom gradu i njegovoj okolini. Teritorija bivse opstine Doboj je podijeljena na tri dijela, od kojih je najveci dio, sa samim gradom ostao u Republici Srpskoj, dok su druga dva u Federaciji BiH.
Nakon poslednjeg rata, Doboj nastavlja da zivi i da se razvija. Tome najvise ide u prilog uspostavljena sloboda kretanja, sto Doboj ponovo cini saobracajnim centrom. Postojeci industrijski kapaciteti su djelimicno ocuvani. Doboj ima velike poljoprivredne potencijale.
Ipak, jos su prisutne posljedice rata: razaranja i politicka nestabilnost u zemlji. Ono sto je takodje karakteristicno za poslijeratni period su proces tranzicije, drustvene promjene i privatizacija. Migracije stanovnistva i dalje traju s obzirom da je nakon rata poceo proces povrata imovine, te stari vlasnici dolaze u posjed svoje imovine. Neki od njih se vracaju da zive u Doboj i okolinu, dok drugi samo mijenjaju ili prodaju svoju imovinu.
Danas Doboj ima oko 30.000 stanovnika, a teritorija opstine zajedno sa gradom (smanjena u toku gradjanskog rata) 70.000.
.
